گاز کلر CL2 Gas

فروش گاز کلر | کلر با سیلندر | کپسول کلر | شیر کلر | CL2 | گاز کلر آزمایشگاهی | کلر خالص | خلوص بالا گاز کلر | کلر | کلر گاز آزمایشگاهی | CL2 GAS

شرکت سپهرگاز کاویان تولید کننده انواع گاز کلر دارای سرتیفیکیت و گواهینامه معتبرمیباشد.
شرکت سپهرگازکاویان ازمایشگاه مرجع اداره استاندارد درزمینه تولید کننده و وارد کننده گازهای کلر درجهت صنایع مختلف وتجهیزات آزمایشگاهی و دستگاه های کوانتومتری ومخلوط گازی (گازهای کالیبراسیون) با کیفیت بالا وتمامی تجهیزات وابسته به صنایع مختلف فعال می باشد.
سپهرگازکاویان تولید کننده و واردکننده گازهای آزمایشگاهی و مخلوط گازی (گازهای کالیبراسیون) با کیفیت بالا وتمامی تجهیزات وابسته به صنایع مختلف می باشد. سپهرگازکاویان در تامین گازهای خالص آزمایشگاهی و گازهای ترکیبی در حد درصد ،ppb,ppm از قبیل گاز کلر فعال می باشد.
گاز کلر با درصد خلوص 99.9 در سیلندر کلر به همراه شیر کلر موجود میباشد.
گاز کلر گرید 99.9 با سیلندر و شیر کلر در سیلندر 5 لیتری به میزان 2 کیلوگرم ، در سیلندر 10 لیتری به میزان 5 کیلوگرم ،در سیلندر 40 ، 50 و 60 لیتری به میزان 35 کیلوگرم موجود میباشد.

گاز	با خلوص (گرید)	حجم (Lit)	وزن(kg)
گاز کلر	99.9mol%	5Lit	2kg
گاز کلر	99.9mol%	10Lit	5kg
گاز کلر	99.9mol%	40Lit	35kg
گاز کلر	99.9mol%	50Lit	35kg
گاز کلر	99.9mol%	60Lit	35kg

تاریخچه  گاز کلر

عنصر شیمایی با عدد اتمی ۱۷ است که به صورت Cl نوشته می‌شود این عنصر در گروه ۱۷(هالوژن‌ها) جدول تناوبی قرار دارد.  از آنجاییکه یون کلر قسمتی از نمک و ترکیبات دیگر است به وفور در طبیعت یافت می‌شود و کاربرد فراوانی در زندگی بشر دارد. در دما و فشار استاندارد دو اتم کلر تشکیل مولکول ۲ اتمی کلر را می‌دهند Cl₂ گاز سبز، زرد رنگی است که بوی قوی متمایزی دارد (بوی سفید کننده) پیوند بین ۲ اتم کلر نسبتاً ضعیف است، که مولکول را بسیار واکنش پذیر می‌کند. نقطه جوش آن در حدود℃۳۴  است اما در دمای اتاق تحت فشار بالای اتمسفر می‌تواند مایع شود.

گاز کلر ، زرد مایل به سبز است، دو و نیم مرتبه از هوا سنگین‌تر ، دارای بوی بسیار بد و خفه کننده و بسیار سمی است. این عنصر ، عاملی اکسید کننده ، سفید کننده و گندزدا می‌باشد. کلر ، بعنوان بخشی از نمکهای طعام و ترکیبات دیگر به مقدار زیادی در طبیعت و لزوما” در بیشتر جانداران وجود دارد.

کلریدها ، کلریتها ، کلراتها ، پرکلراتها و کلرامینها ، از جمله ترکیبات کلر هستند.

دو ایزوتوپ پایدار اصلی برای کلر با جرم ۳۵ و۳۷ وجود دارد که به نسبتهای به ترتیب 1:3 یافت شده و وزن اتمی مقادیر عمده و مشهود 35.5را در اتمهای کلر ایجاد می‌کنند. کلر دارای ۹ ایزوتوپ بین ۳۲ و ۴۰ می‌باشد که تنها سه عدد از این ایزوتوپها بصورت طبیعی یافت می‌شوند. کلر پایدار ۳۵ ( 75.77٪)، کلر ۳۷( 24.23٪) و کلر رادیواکتیو ۳۶.

این گاز حدود 2.5 قرن پیش در سوئد کشف گردید. نخستین باردر سال 1896 گاز کلر در مصرف گندزدایی در تصفیه آب آشامیدنی استفاده شد، و مخصوصا در سال 1897 به دلیل شیوع بیماری تیفوئید در انگلستان بود که کلر برای استریل نمودن خطوط انتقال آب آشامیدنی مورد استفاده قرار گرفت.در سال 1915 در جنگ جهانی اول به عنوان سلاح شیمیایی توسط نازیها مورد استفاده قرار گرفت.

مشخصات فنی گاز کلر

این گاز را با علامت اختصاری Cl نشان میدهند. آتش گیر نبوده و به صورت مایع یا گاز با بسیاری از مواد قابلیت ترکیب شدن دارد.کلر به دو صورت گاز و مایع وجود دارد. در شرایط محیط به صورت گاز بوده و رنگ سبز متمایل به زرد می باشد. کلر به خودی خود غیر قابل اشتعال است اما چون اکسید کننده قوی است می توانند در معرض بعضی از مواد باعث اشتعال گردد.

کلر در دمای 25 درجه سانتی گراد تحت فشار 7.86 اتمسفر به مایع تبدیل می شود و در فشار یک اتمسفر در دمای 35- درجه سانتی گراد می توان آن را به مایع تبدیل کرد.

جهت استفاده و حمل و نقل گاز کلر ، آنرا تحت فشار 8 اتمسفر فشرده نموده، و به درون سیلندر های مخصوص شارژ می نمایند.

خصوصیات فیزیكی و شیمیایی

جرم مولکولی(g/mol)	حلالیت(%)	فشاربخار(atm)	نقطه ذوب(˚F)	نقطه جوش(˚F)
70.9	0.7	6.8	150.7-	29-

کاربرد گاز کلر

ترکیبات کلر داری برای تهیه مواد سفید کننده و الیاف مصنوعی و نیز به عنوان ضد عفونی کننده مایع آب آشامیدنی، استخرهای شنا، فاضلابها، صنایع نساج، صنایع کاغذ سازی و استخراج آلومینیوم استفاده می گردد. کلر، عنصر شیمیایی مهمی در تصفیه آب، مواد گندزدا، در سفید کننده و نیز در گاز خردل به شمار میرود. همچنین کلر در ساخت طیف وسیعی از اقلام روزمره کاربرد دارد. برای از بین بردن باکتری و سایر میکروبهای موجود در ذخائر آب آشامیدنی بکار میرود. امروزه حتی به ذخائر کوچک آب همواره کلر افزوده میگردد. در تولید محصولات کاغذی، مواد ضدعفونی کننده، رنگدانه ها، مواد غذائی، حشره کشها، رنگها، فرآوردههای نفتی، پلاستیک، دارو، منسوجات، حلالها و محصولات مصرفی بسیار زیاد دیگری کاربرد دارد.

مشخصات ایمنی گاز کلر

قابلیت اشتعال/ احتراق: گاز غیر قابل اشتعال اما يك اكسید كننده قوی.
مواد ناسازگار/ واكنش پذير: با بسیاری از مواد معمولی مانند استیلن و اتر ايجاد واكنش های انفجاری و يا تركیبات قابل انفجار می نمايد.
تماس با چشم : در غلظت ppm1و بیشتر سبب تحریک چشم، سوزش چشم، چشمک زدن سریع، قرمزی و آبریش چشم می گردد.
تماس با پوست : احساس سرمای خفیف و بی حسی پوست ، تیرکشیدن و خارش در پوست ، تاول، مرگ بافت و قانقاریا در اثر تماس های طولانی مدت با غلظت های بالای این گاز رخ می دهد.
تنفس : گاز کلر بیش از ppm 0.5 در هوا سمی می باشد. و سبب تحریک شدید بینی، گلو و دستگاه تنفسی می گردد.
حریق : این گاز غیر قابل اشتعال است.
انفجار : تنها در تماس با مواد ناسازگار انفجار و یا اشتعال رخ می دهد.

روند شیمیائی تولید گاز کلر

کلر را می‌توان از الکترولیز محلول سدیم کلراید، مانند برین، به دست آورد.
الکترولیز سلول جیوه
الکترولیز سلول جیوه اولین روش تولید کلر در مقیاس صنعتی بود. آندهای تیتانیوم بالای یک کاتد جیوه مایع قرار می‌گیرد، محلولی از کلرید سدیم بین دو الکترود قرار قرار داده می‌شود. وقتی جریان الکتریکی برقرار می‌شود، کلراید در سمت آندهای تیتانیوم آزاد شده، و در همین حال سدیم بصورت ملغمه‌ای در جیوه رسوب می‌کند.
ملغمه را می‌شود، با فعال کردن مجددش، توسط آب به جیوه تبدیل کرد؛ که ایجاد هیدروژن و هیدروکسید سدیم می‌کند. اینها خود، محصولات جنبی مفیدی هستند. این روش مقادیر زیاد انرژی را مصرف می‌کند و در عین حال نگرانیهائی در باره خروج جیوه به محیط نیز وجود دارد.
الکترولیز یاخته پوسته
یاخته الکترولیز توسط یک پوسته، که به عنوان یک تبادل کننده یون عمل می‌کند، به دو قسمت تقسیم می‌شود. محلول کلرید سدیم خیس در سمت آند قرار گرفته و آب مقطر در سمت کاتد قرار داده می‌شود. این روش تقریباً به اندازه یاخته دیافراگم به صرفه بوده و باز هم تولید هیدروکسید سدیم بسیار خالص می‌کند.
کلر ( از واژه یونانی χλωρος به معنی زرد مایل به سبز ) را “Carl Wilhelm Scheele” در سال 1774 کشف نمود و اشتباها” تصور کرد، این عنصر حاوی اکسیژن است. “Humphry Davy” در سال 1810 ، نام کلر را برای این ماده انتخاب کرد و اصرار داشت که این ماده در واقع یک عنصر است.
پیدایش
بوسیله الکترولیز محلول آبداری از کلرید سدیم ، کلر تولید می‌شود. این عنصر در طبیعت فقط بصورت ترکیب با سایر عناصر و عمدتا” سدیم به شکل نمک طعام (NaCl) و همچنین در کارنالیت و سیلویت یافت می‌شود.
کلر ، عنصر شیمیایی با عدد اتمی 17 و نشان Cl می‌باشد. کلر ، هالوژن است و در جدول تناوبی در گروه IV قرار دارد. گاز کلر ، زرد مایل به سبز است، دو و نیم مرتبه از هوا سنگین‌تر ، دارای بوی بسیار بد و خفه کننده و بسیار سمی است. این عنصر ، عاملی اکسید کننده ، سفید کننده و گندزدا می‌باشد. کلر ، بعنوان بخشی از نمکهای طعام و ترکیبات دیگر به مقدار زیادی در طبیعت و لزوما” در بیشتر جانداران وجود دارد.
خصوصیات قابل توجه
نوع خالص این عنصر شیمیایی به شکل گازی دو اتمی و سبز رنگ می‌باشد. نام کلر برگرفته از کلمه chloros به معنی سبز است که اشاره به رنگ این گاز دارد. این عنصر ، جزئی از گروه هالوژنهای نمک‌ساز می‌باشد و بوسیله اکسیداسیون کلریدها یا به روش رایج الکترولیز تهیه می‌گردد. کلر گازی است به رنگ زرد مایل به سبز که تقریبا” با تمامی عناصر به‌سرعت ترکیب می‌شود. در 1 لیتر آب 10 °C ، 3.10 لیتر و در آب 30 درجه تنها 77/1 لیتر کلر حل می شود.
شرکت سپهر گاز کاویان عرضه کننده کپسولهای کلر با گریدهای صنعتی می باشد. این گاز در گریدهای بالا و آزمایشگاهی کاربردی نداشته و تنها به صورت صنعتی شارژ می گردد.

مشخصات گاز کلر

این گاز به رنگ زرد متمایل به سبز می باشد که دارای بوی تند تحر یک کننده است و این امر معمولاً سبب می شود کسانی که در معرض آن قرار می گیرند ، به فوریت از آن دوری گزینند. ۵/۲ برابر سنگین تر از هوا است. این گاز در اثر فشار تبدیل به مایع می شود.

خصوصیات فیزیکی گاز کلر Chlorine

خصوصیات فیزیکی:در دما و فشار استاندارد دو اتم کلر تشکیل مولکول ۲ اتمی کلر را می‌دهند Cl2 گاز سبز، زرد رنگی است که بوی قوی متمایزی دارد (بوی سفید کننده) پیوند بین ۲ اتم کلر نسبتاً ضعیف است، که مولکول را بسیار واکنش پذیر می‌کند. نقطه جوش آن در حدود℃۳۴ – است اما در دمای اتاق تحت فشار بالای اتمسفر می‌تواند مایع شود.
کلر یک ماده معدنی است. کلر بوسیله الکترولیز محلول آبداری از کلرید سدیم، تولید می‌شود. کلر در طبیعت فقط بصورت ترکیب با سایر عناصر یافت میشود. کلر، عنصر شیمیایی مهمی در تصفیه آب، مواد گندزدا در سفید کننده و نیز در گاز خردل به‌شمار می‌رود. همچنین در ساخت طیف وسیعی از اقلام روزمره کاربرد دارد.کلر موجب تحریک دستگاه تنفسی بخصوص در کودکان و کهنسالان می‌شود.
نام ماده (فارسی): کلر
نام ماده (انگلیسی Chlorine
نام تجاری (فارسی):کلر
نام تجاری (انگلیسی Chlorine
بوسیله الکترولیز محلول آبداری از کلرید سدیم، کلر تولید میشود. این عنصر در طبیعت فقط بصورت ترکیب با سایر عناصر و عمدتا سدیم به شکل نمک طعام (NaCl) و همچنین در کارنالیت و سیلویت یافت میشود. کلر ( از واژه یونان گرفته شده به معنی زرد مایل به سبز ) را Carl Wilhelm Scheele در سال 1774 کشف نمود و اشتباها تصور کرد، این عنصر حاوی اکسیژن است. Humphrey Davy در سال 1810، نام کلر را برای این ماده انتخاب کرد و اصرار داشت که این ماده در واقع یک عنصر است.
ویژگی‌های درخور نگرش
خوصوصیات فیزیکی:در دما و فشار استاندارد دو اتم کلر تشکیل مولکول ۲ اتمی کلر را می‌دهند Cl2 گاز سبز، زرد رنگی است که بوی قوی متمایزی دارد (بوی سفید کننده) پیوند بین ۲ اتم کلر نسبتاً ضعیف است، که مولکول را بسیار واکنش پذیر می‌کند. نقطه جوش آن در حدود℃۳۴ – است اما در دمای اتاق تحت فشار بالای اتمسفر می‌تواند مایع شود. خصوصیات شیمیایی: همراه با فلور برم، ید و استاتین کلر عنصری است از سری هالوژن‌ها (گروه ۱۷) کلر تقریباً با همه عناصر تشکیل ترکیب می‌دهد و ترکیبات کلریدها را می‌سازد. گاز کلر با بیشتر ترکیبات آلی واکنش می‌دهد، حتی به صورت غیر فعال سوختن هیدرو کربن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. قابل ذکر است نوع خالص این عنصر شیمیایی به شکل گازی دو اتمی و سبز رنگ می‌باشد. نام کلر برگرفته از واژه chloros به معنی سبز مایل به زرد است، که اشاره به رنگ این گاز دارد. این عنصر جزئی از گروه هالوژنهای نمک ساز می‌باشد و به‌وسیله اکسایش کلریدها یا به روش رایج الکترولیز تهیه می‌گردد. کلر گازی است به رنگ زرد مایل به سبز که تقریباً با تمامی عناصر به سرعت ترکیب می‌شود. در ۱ لیتر آب ۱۰ درجه، ۳٫۱۰ لیتر ودر آب ۳۰ درجه تنها ۷۷/۱ لیتر کلر حل می‌شود.
ترکیبات
کلریدها، کلریتها، کلراتها، پرکلراتها و کلرامینها.

سیلندر گاز کلر

مطابق استاندارد شماره ۷۱۲ ایران رنگ سیلندر باید زرد باشد.
سیلندرهای گاز کلر بطور کل به دو دسته تقسیم می شود.
۱ـ با درز جوش
۲ـ بدون درز جوش
که این سیلندرها به دو صورت خوابیده یا ایستاده حمل و نقل می شود.
سیلندرهایی که بصورت خوابیده استفاده می شوند ۴۰۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم می باشند. و دارای ۲ شیر هستند سیلندرهایی که بصورت ایستاده استفاده می شوند کمتر از ۷۵ ، ۴۵ یا ۶۸ کیلوگرم هستند. لازم به ذکر است که سیلندرها گازهای سمی و خطرناک شیر اطمینان ندارند.
نشانه گذاری سیلندرهای کلر مایع :
بروی هر سیلندر گاز کلر مایع اطلاعات زیر بصورت واضح و دائم باید نشانه گذاری شود.
۱ـ نام و علامت سازنده سیلندر
۲ـ وزن خالص
۳ـ وزن کلر مایع قابل شارژ
۴ـ شماره سر یال
۵ـ تار خ ساخت
۶ـ فشار گاز
۷ـ فشار تست هیدرو استاتیک
تعمیرات بر روی سیلندرهای کلر :
طبق استاندارد و بازدید دوره ای سیلندر کلر هر سه سال یکبار انجام می شود.
مراحل آزمون دوره ای :
۱ـ تخلیه کامل کلر داخل سیلندر (تحت شرایط ایمن کامل)
۲ـ مونتاژ قطعات و شیرآلات سیلندر
۳ـ بازرسی چشمی سیلندر (از نظر فرو رفتگی ـ خوردگی)
۴ـ انجام عملیات رسوب زدایی فیزیکی و شیمیایی
۵ـ کنترل وزن بعد از رسوب زدایی
۶ـ انجام تست هیدرو استاتیک
۷ـ خشک کردن سیلندر با هوای گرم
۸ـ سیلندر باید تمام مراحل بالا را گذرانده باشد و بعد مورد تعمیر قرار گیرد.
روش حمل و نقل سیلندرهای کلر مایع :
۱ـ حداقل ظرفیت جرثقیل ۲ تن باشد.
۲ـ زنجیرها باید سالم باشند.
۳ـ در موقع جابجایی حتماً باید مطمئن باشیم که تیرهای بسته و سر شیر روی آنها محکم شده باشد.
۴ـ سیلندرها را از ارتفاع رها نکنیم.
۵ـ مکان تخلیه به وسایل ایمنی مجهز باشد.
۶ـ کامیون حتما سالم باشد.
۷ـ رانندگان باید آزمون و آموزش امن کلر را گذرانده باشند.
۸ـ راننده باید ماسک ضدگاز کلر (برای فرار) داشته باشد.
۹ـ بودن خاموش کننده های دستی (پودری) در خودرو الزامیست.
۱۰ـ کنار سیلندرها نباید آتش روشن شود و کامیون نباید در زیر نور آفتاب توقف نماید.
اخطار:
در عملیات مربوط به کلر نشت یا حریق به هیچ عنوان از ماسکهای پوزه ا ی، ماسکهای پارچه ای یا دستمال استفاده نشود. در صورت برخورد با ا ین گونه خطرات فقط با سیلندرهای هوای فشرده عملیات انجام شود.

کاربرد گاز کلر

ترکیبات کلر داری برای تهیه مواد سفید کننده و الیاف مصنوعی و نیز به عنوان ضد عفونی کننده مایع آب آشامیدنی ، استخرهای شنا ، فاضلابها ، صنایع نساج ، صنایع کاغذ سازی و استخراج آلومینیوم استفاده می گردد.
کلر، عنصر شیمیایی مهمی در تصفیه آب، مواد گندزدا، در سفید کننده و نیز در گاز خردل به شمار میرود. همچنین کلر در ساخت طیف وسیعی از اقلام روزمره کاربرد دارد. برای از بین بردن باکتری و سایر میکروبهای موجود در ذخائر آب آشامیدنی بکار میرود. امروزه حتی به ذخائر کوچک آب همواره کلر افزوده میگردد. در تولید محصولات کاغذی، مواد ضدعفونی کننده، رنگدانهها، مواد غذائی، حشره کشها، رنگها، فرآوردههای نفتی، پلاستیک، دارو، منسوجات، حلالها و محصولات مصرفی بسیار زیاد دیگری کاربرد دارد.
مایعات سفید کننده و بهداشتی، صنایع کاغذ و مقوا، تصفیه آب آشامیدنی، ضد عفونی آب استخر و فاظلاب، تهیه کلر و بنزنها، کلر و فنل ها، کلر و پارافین ها، سموم کشاورزی و صنایع شیمیایی از دیگر موارد مصرف کلر می باشد.
در ترکیبات آلی در صورتیکه کلر جایگزین هیدروژن شود، (لاستیک مصنوعی)، اغلب باعث ایجاد خصوصیات مورد نیاز در این ترکیبات میگردد، لذا در ترکیب آلی از این عنصر بعنوان عامل اکسید کننده و جانشین، بطور گسترده استفاده میگردد. سایر موارد کاربرد کلر در تولید کلراتها، کلروفرم، تترا کلرید کربن و در استخراج برم میباشد.

مشخصات ایمنی گاز کلر 

نام شیمیائی: کلرین /نام های مترادف : گاز کلر مایع شکل، کلر مولکولی،کلر، Dichlorine
وزن مولکولی :70.906g/mol /فرمول شیمیائی :CL2 /نام شیمیائی: Chlorine

خطرهای خاص  گاز کلر

خطرهای خاص شامل خطر و اکنش با آب، پلي‌مريزاسیون و يا خطر مواد راديواکتيو می‌باشند.
اگر منظور، خطر استفاده از آب جهت نشاندن آتش باشد مثل خاموش کردن حريق سديم با آب، در خانه پايين يک W که خطی از مرکز آن گذشته است، درج مي‌شود و اگر جسم در شرايطي پلي‌مريزه شود، کلمه پلي‌مريزه در اين خانه درج می‌گردد.
تماس با چشم :در غلظت 1 PPM و بیشتر سبب تحریک چشم ،سوزش چشم،چشمک زدن سریع، قرمزی و آبریش چشم می گردد.
تماس با پوست : احساس سرمای خفیف و بی حسی پوست ، تیرکشیدن و خارش در پوست ، تاول،
مرگ بافت و قانقاریا در اثر تماس های طولانی مدت با غلظت های بالای این گاز رخ می دهد.
تنفس :گاز کلر بیش از 0.5 PPM در هوا سمی می باشد. و سبب تحریک شدید بینی، گلو و دستگاه تنفسی می گردد.
حریق :این گاز غیر قابل اشتعال است.
انفجار :تنها در تماس با مواد ناسازگار انفجار و یا اشتعال رخ می دهد.
کمکهای اولیه:
تماس با چشم :سریعا چشم را با آب ولرم بشوئید و به پزشک مراجعه شود.
تماس با پوست :سریعا موضع را با آب ولرم شستشو دهید .به پزشک مراجعه شود.
بلعیدن و خوردن:خوردن این گاز متداول نمی باشد.
تنفس :مصدوم را به محیط باز منتقل نمائید و در صورت نیاز از روش تنفس مصنوعی جهت احیاء استفاده کنید. سریعا فرد را به مرکز امداد منتقل نمائید.
اطلاعات پزشکی :علائم حیاتی فرد(دما ، فشار خون و …) را مرتب کنترل نمائید و فرد مصدوم می بایست کمتربن حرکت فیزیکی را انجام دهد.
اطفاء حریق:
خطر آتش گیری :کلرین قابل انفجار نمی باشد اما مانند اکسیژن یک عامل اکسید کننده قوی می باشد و می تواند ریسک آتش سوزی را بالا ببرد.
خطر آتش گیری
نحوه مناسب اطفاء :از مواد احاطه کننده آتش مانند پودر خشک ، دی اکسید کربن، یا فوم باید استفاده کرد.
سایر اطلاعات :برای خاموش کردن آتش باید فاطله ایمن را رعایت کرد و یا مواد قابل انفجار را در جای ایمن یا تا حد امکان دور نگه داری نمود.
مراقبت های شخصی در زمان کار با ماده :
حفاظت از پوست:از دستکش ، لباس، کفش مقاوم در برابر مواد شیمیائی استفاده نمائید.
حفاظت از چشم:از عینک ایمنی مخصوص مواد شیمیائی استفاده شود ، در غلظت های بالاتر حفاظت از صورت و پوست الزامی است.
حفاظت از بدن:از لباس یک سره مخصوص مواد شیمیائی که گاز را عبور نمی دهند می بایست استفاده نمود.
حفاظت تنفسی:
از ماسک مخصوص کلر استفاده گردد.
می بایست از انتشار کلر در محیط کار جلوگیری به عمل آید.
از سیستم های حفاظت تنفسی NIOSH استفاده نمائید. SAR ، از ماسک تمام صورت SCBA استفاده کنید.
عملیات امداد در هنگام پخش تصادفی گاز در محیط کار :
حفاظت از محیط کار:ابتدا در صورت امکان شیر اصلی را ببندید.
نظافت محیط آلوده :جلوی نشت مواد را بطور ایمن بگیرید ، مواد زائید را داخل آب فاضلاب یا مسیر های آب رو محدود بریزید . گاز کلر را می توان با سود سوز آور NAOH و خاکستر سودا خنثی نمود .
اطلاعات سم شناختی :
گاز کلر در غلظت های بیش از 0.5 ppm سمی می باشد،
مسمومیت تنفسی :در صورت بالا رفتن غلظت.
میزان تاثیر گازها بر روی بدن به سه عامل بستگی دارد .
1- میزان سمیت گاز
2- درصد گاز پخش شده در محیط
3- زمان تنفس مصدوم
مسمومیت با گاز کلر:
در کشور ما هر ساله در روزهای پایانی سال و مقارن با انجام نظافت منازل در این ایام، به علت استفاده‌ی نادرست از برخی فرآورده‌های پاک‌کننده‌ی خانگی، مواردی از بروز مسمومیت با گاز کلر مشاهده می‌شود. مرکز ملی اطلاع‌رسانی داروها و سموم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (Iran DPIC) با هدف ارایه‌ی اطلاعات علمی به همکاران گروه پزشکی در زمینه‌ی کنترل مسمومیت‌ها و آشنایی هر چه بیشتر از اصول کلی درمان این نوع مسمومیت، توجه همکاران محترم را به موارد زیر جلب می‌نماید.

● منابع و نحوه مسمومیت با کلر:
کلر در طبیعت به علت میل زیاد آن به واکنش‌پذیری به صورت آزاد یافت نمی‌شود و بیشتر به حالت ترکیب با سایر عناصر وجود دارد. کلر در شرایط متعارفی به صورت گازی به رنگ زرد مایل به سبز، محرک و با بوی نافذ می‌باشد. از کلر در صنعت برای ساخت بسیاری از مواد شیمیایی مانند حلال‌های آلی کلره (نظیر کلروفرم، تری کلرواتان و تتراکلریدکربن) و سایر هیدروکربن‌های کلرینه آلیفاتیک و آروماتیک، آفت کش‌ها، مواد پلاستیکی و پلیمرها (مانند پلی وینیل کلراید و پلی کلروپرن)، کاغذ، سنتز اسید کلریدریک و هیپوکلریدریک، فسژن و کلریدهای فلزی استفاده می‌شود.
از گاز کلر در صنایع باتری‌سازی، آرایشی و بهداشتی، نساجی و برودتی نیز استفاده می‌شود. علاوه بر اینکه کلر در ساخت بلیچ (یا هیپوکلریت سدیم) که یکی از اجزای اصلی فرآورده‌های سفیدکننده‌ی خانگی است مصرف دارد، جهت ضدعفونی آب آشامیدنی، تصفیه‌ی آب استخرهای شنا و فاضلاب‌ها نیز از آن استفاده می‌شود.
یکی دیگر از موارد مصرف گاز کلر به دلیل ماهیت سمی آن، در مقاصد نظامی و به عنوان سلاح شیمیایی است. اولین بار در جریان جنگ جهانی اول در تاریخ ۲۲ آوریل ۱۹۱۵ آلمانی‌ها از این گاز علیه نیروهای انگلیسی استفاده نمودند. این حمله منجر به کشته شدن ۵۰۰۰ نفر و مصدوم شدن ۱۵۰۰۰ نفر از نیروهای متحدین گردید. از آن تاریخ گاز کلر به عنوان یک سلاح شیمیایی از دسته عوامل خفه‌کننده (Chocking Agents) طبقه‌بندی شد.
امروزه مسمومیت با گاز کلر بیشتر به صورت مسمومیت‌های تصادفی و صنعتی مشاهده می‌شود. نشت گاز کلر از لوله‌ها و مخازن‌ حاوی این ماده یکی از علل بروز مسمومیت‌های تصادفی و شغلی در صنایع می‌باشد. یکی دیگر از علل بروز مسمومیت با این گاز در محیط‌های غیر صنعتی مانند منازل، مخلوط کردن ترکیبات اسیدی (لوله بازکن و جرم بر) با فرآورده‌های سفیدکننده‌ی خانگی که حاوی هیپوکلریت می‌باشند، به ویژه در محیط‌های در بسته و فاقد تهویه‌ی مناسب می‌باشد. افزودن اسید به محلول حاوی هیپوکلریت موجب متصاعد شدن گاز کلر می‌گردد. افزودن آمونیاک به این نوع فرآورده‌ها ممکن است سبب ایجاد گونه‌های فعال کلر مانند کلرآمین شود.

●علایم مسمومیت با کلر و نحوه تشخیص آن :

علایم و نشانه‌های مسمومیت با گاز کلر بسته به غلظت و زمان تماس با آن به اشکال مختلف ظاهر می‌شود. در غلظت‌های زیر ppm۱، علایم و نشانه‌ها به صورت خفیف و جزیی می‌باشند. در غلظت‌های ppm۵-۱ تحریک خفیف غشاهای مخاطی به وجود می‌آید. غلظت‌های ppm۱۵-۵ ممکن است منجر به تحریک متوسط راه‌های هوایی فوقانی گردد. غلظت‌های بیشتر از ppm۳۰ ممکن است سبب ایجاد تنگی نفس، تهوع، درد قفسه‌ی صدری و سرفه به صورت فوری گردد. نتایج بررسی‌ها نشان داده‌اند مواجهه با گاز کلر با غلظت‌های ppm۵۱-۳۴ به مدت یک ساعت ممکن است کشنده باشد. استنشاق غلظت ppm۱۰۰۰ از گاز کلر ممکن است به مدت چند دقیقه مرگ‌آور باشد.
گاز کلر در غلظت‌های بالا (مانند آنچه که در حوادث صنعتی اتفاق می‌افتد) ممکن است سبب تخریب بافت‌های مخاطی راههای تنفسی گردد. این امر به علت تولید گونه‌های فعال اکسیژن موسوم به «اکسیژن نوزاد» در اثر واکنش کلر با آب موجود در بافت‌ها می‌باشد. اسید کلریدریک تولید شده در اثر واکنش کلر با آب نیز به صورت ثانویه ممکن است سبب بروز آسیب بافتی گردد. در تماس با غلظت‌های پایین کلر (مانند آزاد شدن گاز کلر در اثر اضافه کردن اسید به فرآورده‌های پاک‌کننده‌ی خانگی) سوزش در راه‌های تنفسی ایجاد می‌شود.
علایم بالینی در مسمومیت حاد ناشی از تماس با گاز کلر ممکن است به صورت علایم و نشانه‌های چشمی (مانند احساس سوزش در چشم‌ها، اشک ریزش، فتوفوبی و ورم ملتحمه)، تظاهرات ریوی (مانند سوزش گلو، بینی و مخاط دستگاه تنفسی فوقانی، آب ریزش از بینی، سرفه، تنگی نفس، تاکی پنه، برونکواسپاسم، لارنگواسپاسم، پنومونی، آسیب حاد ریوی، برونشیت، برونشیولیت حاد، هیپوکسی، خفگی و ایست تنفسی)، تظاهرات قلبی (تپش قلب، تاکیکاردی، کاهش اولیه و سپس افزایش فشار خون، دیس ریتمی و کلاپس قلب و عروق)، تظاهرات عصبی (سردرد، گیجی، بیقراری و سنکوپ)، علایم گوارشی (تهوع، استفراغ، سیلان بزاق و دردهای شکمی)، تظاهرات پوستی (سوزش، درد، اریتم، درماتیت و سوختگی شیمیایی) و اختلالات اسید- باز (اسیدوز متابولیک ثانویه به هیپوکسمی) باشند. این علایم ممکن است به صورت فوری و یا به صورت تاخیری (تا چند ساعت بعد از تماس با کلر و بسته به غلظت و زمان تماس) ظاهر شوند.
در اثر مواجهه‌ی حاد با کلر آزاد شده در اثر اختلاط عوامل اسیدی با فرآورده‌های سفیدکننده‌ی خانگی محتوی هیپوکلریت، علایم و نشانه‌های بالینی اغلب به صورت سرفه، اشک ریزش، کونژنکتیویت، احساس سوزش در قفسه‌ی سینه، پنومونی و تاکیکاردی ظاهر می‌شود. در تعداد کمی از بیماران تهوع، تعریق و سردرد بروز می‌نماید. آسیب حاد ریه در موارد شدید نیز گزارش شده است.
تشخیص مسمومیت بر پایه‌ی تاریخچه، اخذ شرح حال بیمار و علایم و نشانه‌های بالینی استوار است. آزمون‌های آزمایشگاهی اختصاصی مانند اندازه‌گیری غلظت خونی کلر به علت تبدیل آن به اسید کلریدریک در بافت ریه، فاقد ارزش بالینی می‌باشد. سایر آزمون‌های عمومی مانند شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC)، بررسی الکترولیت‌های سرم، آنالیز کامل ادرار، پالس اکسی‌متری، اندازه‌گیری گازهای خون شریانی، رادیوگرافی قفسه‌ی سینه و آزمون‌های بررسی عملکرد ریه در صورت پایداری علایم و نشانه‌های مسمومیت توصیه می‌شوند.

● نحوه برخورد با بیمار مسموم:

در موارد برخورد با بیماران دچار مسمومیت‌های شدید، انجام اقدامات درمانی اورژانس، تثبیت بیمار و انجام حمایت‌های قلبی و تنفسی الزامی است. در صورت تماس استنشاقی، خروج سریع بیمار از محیط آلوده و انتقال وی به محلی با هوای آزاد و تازه توصیه می‌شود.
در صورت وجود آلودگی لباس‌های بیمار با کلر، خارج ساختن لباس‌های بیمار از تن و شستشوی پوست بدن با مقادیر کافی آب و یا آب و صابون ضروری است. در صورت تماس چشمی، باید چشم‌ها را با مقادیر کافی از نرمال سالین و یا آب به مدت حداقل ۱۵دقیقه شستشو داد. در صورتی که بیمار از لنزهای تماسی استفاده می‌کند، خارج سازی‌ این لنزها از چشم الزامی است. در صورت دوام سوزش، درد، تورم، اشک ریزش و فتوفوبی بعد از ۱۵ دقیقه شستشو، معاینه‌ی بیمار توسط چشم پزشک توصیه می‌شود.
در موارد تماس از راه تنفسی، بعد از انتقال و خروج بیمار از محیط آلوده، بیمار باید از نظر بروز علایم و نشانه‌های دیسترس تنفسی تحت نظر باشد. در صورت تشدید سرفه و سختی تنفس، بیمار باید از نظر بروز هیپوکسی، تحریک راه‌های تنفسی، برونشیت و پنومونی ارزیابی شود.

● درمان مسمومیت با کلر :

درمان اولیه شامل تجویز اکسیژن ۱۰۰% و مرطوب برای مدت کوتاهی به بیمار می‌باشد. سپس براساس میزان راحتی در تنفس بیمار، باید غلظت اکسیژن را تنظیم نمود. هدف اصلی درمان، ایجاد درصد اشباع اکسیژن (Oxygen Saturation) ۱۰% و یا بالاتر در بیمار است. در صورت بروز برونکواسپاسم و لارنگواسپاسم در بیمار مسموم، استفاده از عوامل برونکودیلاتور از دسته آگونیست‌های گیرنده‌های بتا آدرنرژیک (مانند سالبوتامول) به صورت استنشاقی توصیه می‌شود. نتایج بررسی‌ها نشان داده‌اند که تجویز توام اکسیژن مرطوب با آگونیست‌های بتا آدرنرژیک دارای نقش موثری در درمان برونکواسپاسم در بیماران مسموم با گاز کلر می‌باشند.
هر چند از نظر تئوری و تجربیات حیوانی استفاده از نبولایزر بیکربنات سدیم و تجویز کورتیکواستروئیدها به صورت استنشاقی ممکن است در درمان عوارض ریوی ناشی از کلر موثر واقع شوند، با این وجود شواهد و بررسی‌های انسانی در خصوص تجویز این عوامل در درمان بیماران مسموم کافی نیست و در مورد به کارگیری این عوامل بین محققان اتفاق نظر وجود ندارد.

خواص فیزیکی و شیمیایی کلر

کلر به دو صورت گاز و مایع وجود دارد. در شرایط محیط به صورت گاز بوده و رنگ سبز متمایل به زرد می باشد. کلر به خودی خود غیر قابل اشتعال است اما چون اکسید کننده قوی است می توانند در معرض بعضی از مواد باعث اشتعال گردد.
بویی تند و تحریک کننده دارد و حلالیت آن در آب 0.64 گرم در 100 آب است.
وزن مخصوص آن 3.21 گرم بر لیتراست. (این فاکتور در مورد هوا 1.29 می باشد.)
گاز کلراگر خشک باشد در دمای کمتر از 100 درجه سانتی گراد بر روی آهن و برنج تاثیر زیادی ندارد ، بنابر این جهت نگهداری و انتقال آن از مخازن و لوله های فولادی و اتصالات فشار قوی برنجی استفاده می شود.
اما در صورتی که گاز مرطوب باشد به شدت بر آهن و اکثر فلزات اثر کرده، خورندگی به وجود می آورد و باعث پوسیدگی و سوراخ شدن مخازن و خطوط لوله می گردد.
گاز کلر به سهولت توسط زغال چوب جذب شده ، در تتراکلرید کربن و سایر هیدروکربنهای هالوژن دار حل می شود.
کلر در دمای 25 درجه سانتی گراد تحت فشار 7.86 اتمسفر به مایع تبدیل می شود و در فشار یک اتمسفر در دمای 35- درجه سانتی گراد می توان آن را به مایع تبدیل کرد.
جهت استفاده و حمل و نقل گاز کلر ، آنرا تحت فشار 8 اتمسفر فشرده نموده، و به درون سیلندر های مخصوص شارژمی نمایند.
یک لیتر کلر مایع حجمی معادل 456.8 لیتر گاز در دمای صفر درجه و فشار یک اتمسفر ایجاد می کند.
هدایت الکتریکی کلر بسیار پایین است. عامل اکسیدکننده بسیار قوی استو در تماس با پوست بدن ایجاد سوختگی شدید می نماید.
رابطه حجم کلر مایع و گاز کلر:
در اثر تبخیر یک حجم کلر مایع 460 حجم گاز کلر ایجاد می شود.
در اثر تبخیر کلر مایع روی پوست یا لباس ، دما به شدت کاهش یافته و سرما زدگی موضعی ایجاد می شود.
واکنش با آب:
کلر به میزان جزئی در آب حل شده و محلول اسیدی ضعیفی شامل هیپو کلرو و اسید کلریدریک تولید میکند.کلر با بسیاری از مواد آلی وارد واکنش می گردد که برخی از این واکنشها شدید یا انفجاری هستند.لذا دور نگه داشتن مواد آلی نظیر روغنها ، حلالها و سایر هیدرو کربنها از محل ذخیره و مصرف کلر از جمله اقدامات ایمنی است.
موارد مصرف:
در تصفیه آب جهت ضد عفونی نمودن آب آشامیدنی استفاده می شود، کلر آب را استریل کرده ، و جلو رشد میکروارگانیسمها را می گیرد.
در کارخانجات پارچه بافی، در صنعت کاغذسازی برای سفید کردن خمیر کاغذ،صنایع صابون سازی و مواد پاک کننده و سفید کننده، ساخت حلالها،تولید پی وی سی ، تولید نئوپرن، مواد ضد یخ، تولید مواد شیمیایی معدنی و بسیاری مواد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
تاثیرات نشت کلر:
تاثیرات نشت گاز کلر بر حسب میزان تنفس متفاوت می باشد:
0.4-0.2 PPM: آستانه بو وبدون خط
3 PPM -1: مرحله ضعیف همراه با سوزش مجاری تنفسی تا یک ساعت
15-5 PPM: مرحله متوسط همراه با سوزش شدیدتر مجاری تنفسی
PPM 30: همراه با درد سریع سینه ،استفراغ و سرفه
PPM 60-40: مسمومیت شدید
PPM 430: مرگ بعد از سی دقیقه
PPM 1000: مرگ بعد از چند دقیقه
اگر فرد در محل نزدیک به نشت کلر بدون استفاده از وسیله حفاظتی تنفسی مدت کوتاهی بماند مرگ او حتمی است.

گاز کلر

گاز کلر در گروه هالوژن‌ها و در گروه 17 جدول تناوبی قرار دارد عدد اتمی این گاز 17 می‌باشد.